top of page
Yazarın fotoğrafıAli ERASLAN

GENÇ SPORCULARDA ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMALARI: GÜNCEL ARAŞTIRMALAR

Futbol ve basketbol gibi takım sporlarının artan popülaritesiyle, gençlerdeki spor sakatlıkları sayısında önemli bir artış olmuştur. Her yıl, birçok lise öğrencisi sezon hatta kariyer bitiren spor yaralanmaları ile karşılaşmaktadır. Ancak şaşırtıcı biçimde bu sakatlıklardan nasıl kaçınılacağı veya böyle bir sakatlıktan sonra gençlerin nasıl rehabilite edileceği hakkında çok az şey bilinmektedir.

Genç sporculardaki en yıkıcı ve en yaygın sakatlık ön çapraz bağ yırtılmasıdır. 60 genç sporcudan biri, sporculuk kariyerinde ön çapraz bağ yaralanması geçirmekte ve bunlardan bir çoğu bir ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu ile karşı karşıya kalmaktadır. Genç sporcularda, kızlarda ön çapraz bağ yırtılma olasılığı 4-8 kat daha yüksektir. Birçok çalışma, yaralanma oranlarındaki farkı anlamak için kızlar ve erkekler arasındaki farklılıkları karşılaştırmıştır. Bu çalışmalar kızlar ve erkekler arasında ayırt edici birçok anatomik, fizyolojik ve davranışsal faktör tespit etmiş ancak sakatlık oranları arasındaki farkın ana nedeni tam olarak anlaşılmamıştır. Gençlerdeki sakatlıkları rehabilite etmek ve onları sahaya geri getirmek için en iyi yaklaşım ise hala belirsizliğini korumaktadır.

Kuvvet farklılıkları, iniş mekaniği, yavaşlama mekaniği, hormon seviyeleri ve antrenman programları, hepsi genç sporcularda ön çapraz bağ sakatlıkları için olası risk faktörleri olarak belirlenmiştir. Ek olarak, birçok program bu sakatlıkları önlemek için tasarlanmış ve başarı göslemlenmiştir. Muhtemelen bu programlardan en çok bilineni; 14 yaş üzerindeki genç sporcularda futbol yaralanmalarını önlemek için tasarlanan FIFA-11+’ dir. Bu program üç parçalı olarak tasarlanmıştır: 1) Düşük hızlarda koşma, stretching ve kontrollü olarak eşli ısınma drilleri, 2) Core bölgesi ve bacak kuvveti yanında, plyometrik ve dengeye yönelik, artan zorluk ve çeviklik egzersizleri, 3) Koşu egzersizleri, orta ve yüksek hızlarda tamamlanan hızlanma ve yavaşlama hareketlerini içeren driller. Bu programın uygulanmasının ardından, çalışmalar yaralanma sayısında %30-70 oranında azalma olduğunu göstermiştir. Bunların hepsi ön çapraz bağ yaralanmaları olmasa da, bu tarz bir program sporcunun spor esnasındaki iniş veya yavaşlama şeklini değiştirmeye odaklanarak ön çapraz bağ yaralanmalarını azaltmak için incelenen gelişim programlarına bir temel sağlar. Hareket analizi teknolojisi, video oyunları için kullanılanlara benzer şekilde, sporcunun hareket etme şekliyle ilgili veri toplaması ve ardından ön çapraz bağ yaralanmalarında ki olası risk faktörleri hakkında geribildirim sağlaması için kullanılır. Bu geri bildirim, sporcular ve antrenörler tarafından sporcunun doğal hareket tarzını yeniden eğitirken, güç ve esnekliğini artırmak için tasarlanan programlarda kullanılabilir.

İlk sakatlığı önlemeye ek olarak, ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu ve fizik tedavi sonrasında sporcuların spora nasıl döneceklerini düşünmek önemlidir. Daha önce ön çapraz bağ yaralanması geçirmeyen bir sporcu ile karşılaştırıldığında, genç sporcuların ikinci bir ön çapraz bağ yaralanması geçirme olasılığı 15 kat daha fazladır. Şuan ortopedik cerrahi ve fizik tedaviden sonra spora ne zaman dönüleceğine dair kesin bir karar standardı yoktur, ancak her alanda kanıta dayalı öneriler sunulmuştur. Bunun yerine, bu kararlar sporcunun ebeveyni ve antrenörleri tarafından, öncelikle ameliyat eden cerrahtan ve fizyoterapistten alınan bilgilerle verilir. Rekonstrüksiyondan sonra spora dönüş için fizik tedavi önerileri sadece kuvvet ve hareket aralığını değil, ayrıca sporcunun çeşitli spora özgü aktiviteleri veya testleri yerine getirme becerisini içerir. Son araştırmalar, spora dönmesine izin verilen hastaların genellikle kas kuvvetsizliği ve dengesizliklerinin yanı sıra cerrahi olan ve olmayan bacaklar arasında hareket farkları olduğunu ortaya koymaktadır. Bu dengesizlik, sporcuların görev ve özbildirim raporlarının analizinde ortaya çıkar. Bu veriler, spora dönüş hakkında doğru ve güvenli kararlar vermek için gereklidir. Genç sporcular hızla spora dönme konusunda endişeli olsalar da, kendilerinin ve ebeveynlerinin tamamen iyileşmeden önce geri dönmenin uzun vadeli sonuçları olacağını anlamaları önemlidir.

Şu an, genç sporcular için en iyi tavsiye ısınmaktır ve müsabaka sezonundan önce uygun kondisyona gelmektir. Antrenörler ve ebeveynlerin yaralanma risk faktörlerinin, bacaklar arasındaki hareket farklarının, kas kuvvetsizliğinin ve erken yorgunluğa yol açan zayıf kondisyonun farkında olmaları tavsiye edilir. Genç sporcular vücutta koordinasyon ve kuvveti geliştirmek için ve kas gücü dengesizliklerine yol açabilecek, potansiyel riski artırabilecek tek bir sporda uzmanlaşmaktan kaçınmak amacıyla çeşitli sporlara teşvik edilmelidir. Önçapraz bağ yaralanmaları kızlarda daha yaygın olduğu için kızların daha erken fiziksel aktivitelere dahil olması, daha iyi hareket etmeleri ve ön çapraz bağ ve sporla ilgili diğer yaralanma risklerini azaltmalarına yardımcı olabilecek kuvvet ve koordinasyonu geliştirmeleri için önemlidir.

Sonuç olarak tüm bu yaklaşımlar spor yaralanmalarını azaltabilir, sporcu memnuniyetini artırabilir, spor yaralanmalarının uzun vadeli etkisini azaltabilir ve sporcuların yaşamları boyunca spordan zevk almalarını sağlayabilir.



ÇEVİRİ: Bahar ÖKSÜZOĞLU

Battista, R.A. (2015). Physical Literacy: Teaching Children the ABCs of Movement. ACSM Fit Society. 17(3).















73 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Comments


bottom of page